Kikɔ́ngɔ ezali lokótá ya bato oyo balobaka minɔkɔ ya mboka na Afrika ya ntei.

Bisíká wâná bato balobaka kikɔ́ngɔ.

Ndakisa na lokotá ya kikɔ́ngɔ

Na Kɔ́ngɔ-Kinsásá, Kikɔ́ngɔ ezali mpe nkótá ya mokuse ya Kongó ya Letá.

Kongo to Kikongo ezali moko ya minɔkɔ ya bato ya Kongo oyo bato ya Kɔ́ngɔ-Kinsásá, ya Kɔ́ngɔ-Brazavile, ya Gabɔ mpe ya Angola balobaka. Ezali nde mongongo. Bato mingi oyo bakendaki kofanda na Amerika mpe batɛkaki bango lokola baombo bazalaki koloba monɔkɔ yango. Yango wana, atako monɔkɔ ya Kongo elobamaka na bikólo oyo tolobeli, ezali mpe kosalelama na losambo ya bato ya Afrika ya Amerika, mingimingi na Brazil, Kuba, Republíki Dominikani mpé Ayiti. Ezali mpe moko ya bankombo ya minɔkɔ Gullah[4] mpe Palenkwelo na Kolombia Lelo oyo, bato mingi oyo balobaka monɔkɔ yango bafandaka na Afrika. Bato soki milio nsambo balobaka monɔkɔ ya Kongo, mpe bato mosusu milio mibale balobaka yango lokola monɔkɔ ya mibale.