« Boyíké » : différence entre les versions

Contenu supprimé Contenu ajouté
m r2.7.1) (bot ebakísí: ja:複数
Esengo (ntembe | bíteni ya mosálá)
Aucun résumé des modifications
Mokɔlɔ́tɔ 1 :
'''Boyíké''' elakísí míngi mpɔ̂ na nkómbó o [[mambí ma lokótá]], ekɛsɛní na [[bɔ̌kɔ́bɔ̌mokɔ́]].
 
==Boyíké o Lingála==
O lingala kobongola nkombo uta bomoko tee na boyike ezali kolanda kelasi nini nkombo ena ezali.
 
=== Nkombo ya bato iye izangi libandeli to ibandi na '''mo''' to '''mw'''===
 
Nkombo ya bato iye izangi libandeli, bakobakisa '''ba''' liboso lya nkombo ena <br\>
 
'''Ndakisa'''<br\>
Mama → '''Ba'''mama<br\>
Mama '''w'''a ngai '''a'''zalaka kofanda na kongo → '''ba'''mama '''b'''a biso '''ba'''zalaka kofanda na kongo-kinshasa<br\>
Ndeko → '''Ba'''ndeko<br\>
Moto '''o'''yo azali ndeko '''w'''a ngai → Bato '''ba'''ye '''ba'''zali '''ba'''ndeko '''b'''a ngai
 
Nkombo ya bato eye ebandi na '''mo''' to '''mw''' ekobongwana na '''ba'''<br\>
 
'''Ndakisa'''<br\>
'''Mo'''yekoli → '''Ba'''yekoli<br\>
'''Mo'''yekoli '''o'''yo '''a'''zali na molende te → '''ba'''yekoli '''ba'''ye '''ba'''zali na molende te.<br\>
'''Mo'''sáli → '''Ba'''sáli<br\>
'''Mo'''sali '''a'''sengeli na lifuti → '''Ba'''sali '''ba'''sengeli na lifuti<br\>
'''Mw'''ana → '''bana'''<br\>
'''Mw'''ana '''o'''na '''a'''zali '''mwa''' wa ya songolo → '''ba'''na '''ba'''na '''ba'''zali '''ba'''na ba songolo<br\>
'''Mw'''asi → '''ba'''si<br\>
'''Mw'''asi '''o'''yo '''a'''zali mpenza kitoko → '''Ba'''si '''ba'''ye '''ba'''zali kitoko
 
Nkombo iye isangisama mpe itali bato, kaka nkombo ya liboso nde ekobongwana na boyike nkombo ya ibale ikotikaka se bongo.
 
'''Ndakisa'''<br\>
Tata-mwasi → '''Ba'''tata -mwasi <br\>
Tata-mwasi, noko mpe tata-leki bakutanaki mpo na likambo lya libala → batata-mwasi, banoko mpe batata-leki bakutanaki mpo na likambo lya libala<br\>
Mama-leki → '''Ba'''mama leki<br\>
 
Kasi ezali na nkombo ike iye ilandaka mobeko muye te.<br\>
 
'''Ndakisa'''<br\>
Lipasa → '''ma'''pasa<br\>
Mama aboti mapasa kasi lipasa lyoko akufi na mbotama.<br\>
'''E'''lenge → '''Bi'''lenge<br\>
'''E'''lenge mobali akei etumba → Bilenga babali bakei bitumba
 
 
 
===Nkombo eye edefami na nkota ya bapaya===
Nkombo eye euti na lokota losusu etikalaka se lolenge luna na boyike mpe ebongwanaka te kaka mambi masusu na kati ya *sentence ekolakisa 'te nkombo ena ezali na boyike lokola *verb to biloko bisusu.
 
'''Ndakisa'''<br\>
Mesa → Mesa<br\>
Mesa '''e'''zali → Mesa '''i'''zali<br\>
Sapato → sapato<br\>
Sapato '''e'''salami na lomposo la nyama → Sapato '''i'''salami na lomposo la nyama<br\>
 
===Nkombo eye ebandi na mongongo ya zolo (N to M)===
 
Nkombo eye ebandi na mongongo ya zolo etikalaka se lolenge luna na boyike mpe ebongwanaka te kaka mambi masusu na kati ya sentence ekolakisa 'te nkombo ena ezali na boyike lokola verb to biloko mosusu.
 
'''Ndakisa'''<br\>
Ntaba → Ntaba <br\>
Ntaba yoko '''e'''zwani o gbagba → Ntaba '''i'''bale '''i'''zwami o gbagba.<br\>
Ndeke → ndeke<br\>
Ndeke '''e'''zali nyama '''e'''ye '''e'''zalaka na mapapu → Ndeke '''i'''zali nyama '''i'''ye '''i'''zalaka na mapapu<br\>
 
===Nkombo eye ebandi na '''Mo''', '''Mu''' to '''Mw'''===
Nkombo eye ebandi na '''Mo''', '''Mu''' to '''Mw''' soki yango etali bato te ekobongwana na boyike na '''Mi'''<br\>
'''Ndakisa'''<br\>
'''Mo'''langi → '''Mi'''langi<br\>
'''Mo'''langi muye muzali molai → '''Mi'''langi '''mi'''ye '''mi'''zali '''mi'''lai.<br\>
'''Mo'''ntuka → '''Mi'''tuka<br\>
'''Mo'''tuka '''mw'''a ngai '''mo'''zali kotambola te → '''Mi'''tuka '''my'''a ngai '''mi'''zali kotambola te<br\>
 
===Nkombo eye ebandi na '''E'''===
Nkombo iye ibandi na '''e''' ikobongwana na boyike na '''Bi'''<br\>
'''Ndakisa'''<br\>
'''E'''lili → '''Bi'''lili<br\>
'''E'''lili eye ezali kobangisa ngai → '''Bi'''lili biye bizali kobangisa ngai.<br\>
'''E'''kolo → Bikolo <br\>
'''E'''kolo '''y'''oko '''e'''bengami kongo-kinsasa → '''Bi'''kolo '''bi'''bale '''bi'''bengami kongo; kongo-kinsasa na kongo-brazza <br\>
 
===Nkombo iye ibandi na '''Lo'''===
Nkombo eye ebandi na '''Lo''' ekobongwana na boyike na '''Ma'''<br\>
'''Ndakisa'''<br\>
'''Lo'''kolo → '''Ma'''kolo<br\>
'''Lo'''kolo la ye ya mobali lobukani → Makolo ma ye manso mabale mabukani.<br\>
'''Lo'''boko → '''Ma'''boko <br\>
'''Lo'''boko la ngai luzali lolai koleka loboko la ngai la mwasi → '''M'''aboko ma ngai manso mabale mazali malai moko<br\>
 
===Nkombo isusu iye ibandi na '''Lo'''===
Nkombo eye ebandi na '''Lo''' ekobongwana na boyike na '''N''' to '''M''' eye elobami na mongongo ya zolo<br\>
'''Ndakisa'''<br\>
'''Lo'''kasa → '''N'''kasa<br\>
'''Lo'''kasa luye '''lu'''zali koloba likambo litali boyike → nkasa iye izali kolobela makambo matali boyike.<br\>
'''Lo'''pango → '''M'''pango <br\>
'''Lo'''pango '''l'''a ngai '''lu'''zali '''lo'''nene → '''M'''pango '''y'''a ngai izali inene<br\>
 
===Nkombo iye ibandi na '''Bo'''===
Nkombo eye ebandi na '''Bo''' ekobongwana na boyike na '''Ma'''<br\>
'''Ndakisa'''<br\>
'''Bo'''ponomi → '''Ma'''ponomi<br\>
'''Bo'''ponomi '''bw'''a mokambi-ekolo '''bu'''leki malamu mpenza → '''Ma'''ponomi '''m'''a bakambi mbulamatali '''ma'''leki malamu mpenza.<br\>
'''Bo'''kumbe → '''Ma'''kumbe <br\>
'''Bo'''kumbe '''bw'''a ngai '''bo'''bungaki na ezelelo mpempo ya Ndjili → '''Ma''''kumbe '''m'''a ngai '''ma'''bungaki na ezelelo mpempo ya Ndjili<br\>
 
== Ndakisa ==
Ligne 7 ⟶ 108 :
* «''tatá''» na bɔ̌kɔ́ ezalí «''batatá''» na boyíké.
 
O lokóta la [[falansé]] mpó na kobóngola liloba o boyíké esengeli 'te obakisa '''s''' na liloba lîná, kasi maloba makɛ matosaka mambí mâná tɛ́ mpé mabóngwama loléngé losúsu o boyíké:
O lokóta la [[falansé]] :
 
* « ''homme'' » na bɔ̌kɔ́ ezalí « ''hommes'' » na boyíké, kasi elobámí loléngé mɔ̌kɔ́.
* « ''cheval'' » na bɔ̌kɔ́ ezalí « ''chevaux'' » na boyíké.