'''Gilípi ya ndɛkɛ''' (to '''gilípi ya avian''') ezali [[gilípi]] moko eye ezuaka surtout ba [[ndɛkɛ]] ya zamba mpe ya mboka. Ekoki kupanzana noki noki mpenza na kati ya bandeke na bopesi [[bokono]] mpe liwa, surtout na kati ya ba ferme ya ba soso to na kati ya nzando oyo ezali kotiya ba soso oyo ezali na bumoyi ebele esika moko.
Bandɛkɛ to basoso eye ezali na bukono ebombaka ba virusvilúsu ya gilípi na kati ya soi na bango, na mai ya zolo mpe na soi eye ezali kokweya, yango nde epanzaka virusvilúsu eye na kati ya ba plumes ya bandeke to basoso. Sorte ya mabe ya gilípi ya ndɛkɛ (eye epesami na [[virusvilúsu]] '''H5N1''') ezali esika oyo kozua bandɛkɛ(surtout ba soso mpe mabata na bandɛkɛ ya zamba mosusu) na kati ya [[Azía]] na [[Erópa]] (tala: http://www.who.int mpo na lístɛ ya ba regions eye ezali na bokono bwango).
[[Fichier:Colorized transmission electron micrograph of Avian influenza A H5N1 viruses.jpg|thumb|left|Photographie electromicroscopique ya '''H5N1''' (VirusVilúsu coloré en or)]]
Na mikolo oyo ewuti koleka, virusvilúsu H5N1 epanzamaki na kati ya bato mpe epesi bokono mabe na kati ya bato mwa muke baye bazalaki na contact na bandɛkɛ eye ezalaki na bokono yango. Pembeni ya moitie ya bato oyo bazuaki bokono basilaki kokufa. Nata moto moko te asili kozua bono oyo na kati ya Kɔ́ngɔ.
Na tango ya lelo (''yúni 2006''), ata cas moko te ya moto apesi moto mosusu [[virusvilúsu]] eye. Ata ko ekoti na contact na ba ndeke eye ezali na bokono eye, bandɛkɛ ya bomoyi to ekufa, risque ya kozua gilípi ya ndɛkɛ ezali moke mpenza. Na mikolo ya lelo, restriction ezali te mpo na ko voyager to kokende na ba mboka oyo ezali affecte. Ba voyageurs basengeli koyeba ba risque mpe kolanda ba conseil epesami na wikipedia.
== Soki ozali kokende na mboka oyo ezali na bokono ==
