Mimeseno ya Zimbabwe

Zimbabwe ezali na mimeseno mingi ya ndenge na ndenge, oyo ekoki kozala na bindimeli mpe milulu, moko na yango ezali Shona. Etuluku ya bato oyo eleki monene na Zimbabwe ezali Shona.

Mounoko/liloba

Zimbabwe ezali na minoko 16 ya leta, Chewa, Chibarwe, Lingɛlɛ́sa, Kalanga, "Koisan" (mbala mosusu Tsoa), Nambya, Ndau, Ndebele, Shangani, Shona, "monoko ya bikela" (monoko ya bakelasi ya Zimbabwe), Sotho, Tonga, Tswana, Venda, mpe Xhosa. Bato mingi balobaka minoko ya Bantu, lokola Shona (chishona) (76%) mpe Ndebele (18%). Shona ezali na mimeseno mingi ya koloba, oyo ekɔtaki na buku ya liboso ya Shona, Feso ya Solomon Mutswairo, ebimisamaki na 1957. Lingelesi elobamaka mingi na bingumba, kasi mingi te na bamboka. Mateya na Zimbabwe eteyamaka na Lingelesi, Shona mpe Ndebele. Biteyelo mingi ya ebandeli ya mboka eteyaka na monɔkɔ ya mboka kino na kelasi ya misato; na nsima, eteyelo eteyamaka na Lingelesi.

Bilei (Biloko)

Lokola na mikili mingi ya Afrika, bato mingi ya Zimbabwe batalelaka bilei ya ntina mingi. "Mealie meal", to farine ya masangu ndenge eyebani na bisika mosusu ya mokili, esalelamaka mpo na kolamba bota, mbuma ya masangu oyo basalaka na kosangisa farine ya masangu na mai, mpo na kosala pâte ya monene. Mbala mingi, batyaka yango elɛngi na manteka to na manteka ya noix de coco. Mbala mingi, balyaka Bota na bilei ya ntɔngɔ. Basalelaka mpe farine ya masangu mpo na kosala sadza, oyo mbala mingi balyaka mpo na kolya na mpokwa, mpe bato mingi balyaka mpe mpo na kolya na midi. Ndenge ya kosala sadza ekokani na bota, nzokande nsima ya kolamba pâte na boumeli ya miniti mingi, babakisaka farine ya masangu mingi mpo na kosala ete pâte ezala minene tii ekokóma makasi. Mbala mingi, bapesaka bilei yango elongo na ndunda (épinards, chou moellier, to verts de printemps/verts collard), masangu, mpe misuni (oyo batyá na fulu, batumbaki na grille, batumbaki, to bakaukisi na moi). Sadza elyamaka mpe mingi elongo na boerewors (saucisse oyo basalaka na nyama ya ngombe to ya ngulu), nsoso, to miliki ya curd (miliki ya aigre), oyo eyebani mingi na nkombo "lacto" (mukaka wakakora to "amasi"). Mbala mingi, bapesaka loso mpe nsoso oyo ezali na salade ya coleslaw lokola bilei ya ntina mingi. Mbala mingi, badiplome, mabala, mpe mayangani mosusu nyonso ya libota ekosalema na koboma ntaba, mpate to ngombe, oyo bako braaied (to barbecue) mpo na libota oyo eyanganaki.

Lokola Zimbabwe ezalaki colonie ya ba Britanniques, bakomaki na mimeseno ya ba Anglais. Na ndakisa, bato mingi bakolya supu na ntongo, kasi bakolya tii na ngonga ya 10 (tiya ya midi). Bakolia bilei ya midi, oyo ekoki kozala oyo etikalaki na butu ya liboso, sadza oyo balambi sika, to sandwiches (oyo ezalaka mingi na bingumba). Nsima ya midi, mbala mingi ezalaka na ti ya ngonga ya 4 (tiya ya nsima ya midi), oyo bapesaka liboso ya bilei ya mpokwa. Ezali likambo ya kokamwa te ete bato báya ti nsima ya kolya.

Mayemi

Mayele ya bonkoko na Zimbabwe esangisi mbeki, basani, bilamba, babiju mpe bikeko. Na kati ya bizaleli oyo ekesenisaka bato na bango ezali na basani mpe bibonga oyo esalemi na eteni moko ya nzete. Bikeko ya Shona na ntango ya lelo ekomi kosangana ya masapo ya Afrika na bopusi ya Mpoto. Bato mingi batosaka yango na mokili mobimba mpe yango moko esali bopusi na mokili mobimba na makambo ya bikeko banda bambula ya 1980. Motó ya likambo oyo ezongaka mbala na mbala na misala ya ntɔki ya Zimbabwe ezali mbongwana ya moto na nyama. Cartwark, M. azali na likanisi ete, mingi ya bikeko ya libanga ya sabuni oyo ekomami malamu mpenza emonanaki oyo ezali na bililingi mwambe ya bandeke oyo bafandi na mabanga ya monólite koleka metre moko (39 centimètres) na molai. Ndɛkɛ eyebani na nkombo ya Ndɛkɛ ya Zimbabwe mpe ekokani te na ndɛkɛ mosusu; emonani na drapo ya mboka lelo. Biloko ya kala lokola bililingi ya libanga ya sabuni elakisaka lolenge ya milulu ya esika monene ya Zimbabwe. Bikeko misusu ezali bangombe mpe bikeko ya basi ya bolumbu. Bazalaki kosala mbeki ya kitoko - mbala mingi bazalaki kozipa yango na graphite mpe na nsima bazalaki kopakola yango. Na kati ya lolenge na yango, tokoki kotánga biloko ya mbeki oyo ezali na bilembo ya triangle, ba disque ya mike oyo ezali na ntina oyo eyebani te, mpe bamodeli ya bandako.

Na kati ya bato ya mindele oyo bazali mingi te, teyatre ezali na bato mingi oyo balandaka yango, na bakompanyi mingi ya teyatre oyo esalaka na bingumba ya Zimbabwe.

Bato oyo bayebi ete ezali, basepelaka na misala ya ntɔki ya mboka, mpe bato mingi ya Zimbabwe oyo basalaka misala ya ntɔ́ki balóngaki kozwa bato mingi na mokili mobimba. Mpo na kotanga bato mosusu ya Zimbabwe oyo bayebani na mokili mobimba, tozali na Nicholas, Nesbert mpe Anderson Mukomberanwa, Tapfuma Gutsa, Henry Munyaradzi, mpe Locardia Ndandarika. Na mokili mobimba, bato ya Zimbabwe oyo basalaka bikeko balóngaki kosala bopusi na bato ya sika ya misala ya ntɔki, mingimingi bato ya Afrika ya Amerika, na nzela ya koyekola mosala ya ntango molai elongo na bato ya Zimbabwe. Bato ya misala ya ntɔki ya mikolo oyo, na ndakisa M. Scott Johnson, moto ya New York mpe Russel Albans, moto ya Californie, bayekolaki kosangisa biloko ya kitoko ya Afrika mpe ya Afro-diasporic na ndenge oyo eleki mimicry ya pete ya misala ya Afrika na bato ya misala ya bato moindo ya bambula ya kala na États-Unis.

Efelo ya mimeseno ya Zimbabwe ezali durawall.